A Ferrería de San Vicente de Leira

A ferrería é un tesouro oculto entre San Vicente e o Mazo, é un lugar máxico, sobre todo en outono cando a comarca amosa a súa maior variedade de cores, e a luz do sol brilla mais tenue que nunca.

Neste recuncho de Valdeorras respirase paz e natureza a cada paso, namentres nos perdemos entre os seus centenarios castiñeiros.

Nada que ver cos seus anos de esplendor, nos que o seu estratéxico lugar (preto do ferro, do carbón e da auga) facían desta ferrería un dos lugares mais importantes do val.

Historia

Foi fundada a principios do século XVIII cara o ano 1717, polos frades Benedictinos de Santa María la Real de Samos.

A ferrería era abastecida pola mina de ferro de Formigueiros, na parroquia de Visuña. A mina era a ceo aberto e nela os ``Banaqueiros´´  traballaban con picos e palas xa que non usaban pólvora, o ferro que sacaban vendíano nas ferrerías.

 

Un dos laterais no que se aprecia o seu abandono e deterioro



Según un artigo de José Antonio Balboa de Paz sobre as ferrerías, di que un viaxeiro e escritor da época que a visitou no 1830 calificouna  como unha das mellores de España.



Na Imaxe superior podemos apreciar duas columnas de pedra, que posiblemente formaron parte da escaleira para subir o segundo andar.



Durante muitos anos a ferrería estivo en mans do Mosteiro de Samos, pero durante o século XIX cá desamortización de Mendizábal, a ferrería pasa a mans da familia Martinez Criado, residentes na época na localidade de Sabero e Ponferrada.

 

Nesta imaxe podemos ver o grosor das paredes de pedra que nalgunhas zonas alcanza o metro de ancho.



Na actualidade a Ferrería de San Vicente de Leira está en claro estado de abandono e ruína, pero o seu carón conserva un elemento sustitutivo en importancia na zona como é a minicentral hidráulica.





Reformada e en funcionamento dende 1994, cunha potencia de 772 KW.

Funcionamento

A ferrería usaba uns ``barquines´´ ou grandes foles accionados por unha roda hidráulica. A necesidade de auga para facer accionar os ``barquines´´ e mais o mazo explican a súa localización o carón do río Leira. Usábase unha ``chapacuña´´ que desviaba a auga do río o canal, que a conducía o estanque ou ``bazao´´, comunicado cun chan de madeira ou pizarra no que se atopaban dúas aberturas polas que caía a auga que movía as rodas que accionaban os ``barquines´´ e mais o mazo.

O mineral de ferro, previamente calcinado o aire libre, era reducido no forno por medio de carbón vexetal, despois a zamarra que saía do forno era estirada en barras, no mazo (unha especie de martelo de grandes dimensións) movido pola roda hidráulica.

As ferrerías de este tipo traballaban entre 200 e 250 días o ano, cunha producción media de 70 a 90 Tm.



Nesta imaxe podémonos facer unha idea de como sería o mazo co que se traballaba o ferro.


DENUNCIA

Como xa temos dito varias veces queremos que este blog sirva para poñer en coñecemento da xente o sufrimento do noso patrimonio, o de tódolos Valdeorreses.
Cando me dirixía a Ferrería sabía o que me iba atopar, sabía que centos de anos de abandono, mais as obras para a central electrica que arrasaron con gran parte do complexo, e da canalización que levaba a auga o interior da ferrería, so poucas pedras podian quedar en pé.

O que nunca me imaxinei foi atopar o río Leira cunha escuma sospeitosa, que como se pode apreciar nas imaxes que subo a continuación, transforma o fondo do río e deixa as pedras polas que pasa a auga brancas.




Cauce do río Leira con fondo branco e con escuma as beiras. 


 Non sei se isto é contaminante nin quero acusar a ninguen de nada, pero é preocupante e moi feo a vista ver o rio desta forma, sei que as imaxes falan por si soas. Agardo que esto se poida arranxar e poder voltar a ver limpo o cauce deste río.




Como podemos observar na parte dereita da imaxe a auga está limpa e clara ata que se xunta ca auga que sae da central.



Cauce do río Leira.